Καραντίνα και γλωσσική ανάπτυξη

Της Αναστασίας Σταγιάνου, Παθολόγου Λόγου & Ομιλίας, ΜΑ, ΜSc/CCC-SLP

Μαζί με τις αλλαγές στη ζωή όλων μας, ο κορωνοϊός και η καραντίνα στέρησε από τα παιδιά μας ξαφνικά την πολύτιμη κοινωνική ζωή τους, το σχολείο και τους φίλους, την παιδική χαρά και μαζί τις περισσότερες ευκαιρίες για γλωσσική ανάπτυξη και κοινωνικοποίηση. Καθώς η χώρα μας αρχίζει σιγά σιγά να βγαίνει από το σπίτι και να δοκιμάζει μια νέα πραγματικότητα, τα μικρά παιδιά μας παραμένουν εκτός σχολικού πλαισίου, μακριά από την παιδική χαρά και τους συνήθεις τόπους και τρόπους κοινωνικοποίησης. Επειδή αυτή η κατάσταση μπορεί να κρατήσει περισσότερο από όσο περιμένουμε, ας δούμε πώς μπορούμε να καλύψουμε αυτό το κενό και να ενισχύσουμε την κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία στα παιδιά μας.

Βλέπουμε μαζί: η οθόνη έγινε αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας στην καραντίνα. Μπορούμε να την κάνουμε έστω βοηθητική για τη γλωσσική εξέλιξη του παιδιού; Ναι: βλέπουμε μαζί με το παιδί την αγαπημένη του σειρά και συζητάμε τι βλέπουμε, κάνουμε ερωτήσεις (“Ποιος χαρακτήρας σου φαίνεται πιο αστείος; Τι λες να γίνει μετά; Πώς θέλεις να τελειώσει η ιστορία;”), βοηθάμε το παιδί να αναδιηγηθεί την ιστορία σε ένα άλλο μέλος της οικογένειας, π.χ. στην γιαγιά ή τον παππού από το τηλέφωνο. (Για περισσότερες ιδέες για το πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί να αναπτύξει τον αφηγηματικό του λόγο, δείτε το σχετικό άρθρο μας Η Σημασία του Αφηγηματικού Λόγου.)

Δημιουργούμε ευκαιρίες για διάλογο: εκτός από τη οθόνη, τι άλλο μπορούμε να κάνουμε τώρα που περνάμε περισσότερο χρόνο με τα παιδιά μας στο σπίτι για να βελτιώσουμε τον λόγο; Να μερικές ιδέες: μαγειρεύουμε μαζί με το παιδί (δουλεύουμε την ακουστική επεξεργασία, την κατανόηση, την ακουστική μνήμη μέσω των βημάτων και της ακολουθίας των οδηγιών), κάνουμε παζλ (δουλεύουμε ταύτιση, κατηγοριοποίηση, χρώμα-σχήμα-μέγεθος), παίζουμε επιτραπέζια (ακολουθία κανόνων, στρατηγική), παίζουμε “εξερεύνηση” στα δωμάτια του σπιτιού μας (περιγραφή αντικειμένων και χώρων).

Διαβάζουμε μαζί: η απομόνωση στο σπίτι είναι η τέλεια ευκαιρία να εξερευνήσουμε τη βιβλιοθήκη μας. Διαβάζουμε μαζί με το παιδί, συζητάμε για τους χαρακτήρες, κάνουμε ερωτήσεις για την πλοκή (τι έγινε στην αρχή, τι έγινε μετά, ποιο ήταν το πρόβλημα, ποιος το έλυσε, πώς).

Κρατάμε την κοινωνική επαφή: είναι σημαντικό για τα παιδιά να συνεχίζουν να μιλάνε με τους φίλους τους, από το τηλέφωνο ή κάποια πλατφόρμα επικοινωνίας. Αν το παιδί μας δυσκολεύεται επικοινωνιακά, δουλεύουμε σενάρια επικοινωνίας μαζί του πριν καλέσουμε τους φίλους. Το προετοιμάζουμε για τις ερωτήσεις και κάνουμε παιχνίδι ρόλων (π.χ. Γεια σου Κωνσταντίνε, τι κάνεις; Τι καιρό κάνει εκεί; -εδώ έχουμε λιακάδα. Τι έφαγες σήμερα; -εμείς φάγαμε μακαρόνια με σάλτσα. Τι παιχνίδια παίζεις αυτές τις μέρες; -εγώ παίζω πολύ minecraft στο ΧΒοx). Ζητάμε από μεγαλύτερα αδέλφια να βοηθήσουν.

Ενισχύουμε την δημιουργικότητα: οτιδήποτε φτιάχνει το παιδί στο σπίτι, είναι μια ακόμα ευκαιρία για γλωσσική ανάπτυξη και επικοινωνία. Στα μικρότερα παιδιά μπορεί αυτό να είναι μια ζωγραφιά, μια κατασκευή από πλαστελίνη, ένα lego χωρίς σχέδιο, ένα σκίτσο με κιμωλία στα πλακάκια του μπαλκονιού. Στα μεγαλύτερα ίσως είναι ένα δικό του βιντεάκι, ένα κολλάζ απο φωτογραφιές ή αποκόμματα από περιοδικά και εφημερίδες, μια κατασκευή από πηλό ή ζυμάρι. Μπορούμε να ρωτήσουμε το παιδί πώς το έφτιαξε, τι σημαίνει κάθε τι, τι υλικά χρησιμοποίησε κ.ο.κ. Κάθε ερώτηση ενισχύει την επικοινωνία και την γλωσσική έκφραση!

Αναπτύσσουμε το χιούμορ: Η καραντίνα έδωσε πάρα πολύ υλικό σε γελοιογράφους εφημερίδων αλλά και σε απλούς ανθρώπους να διοχετεύσουν τις αγωνίες και τα άγχη της εποχής με τρόπο αστείο, ανακουφίζοντας κι όλους εμάς γύρω τους. Πόσες και πόσες αστείες εικόνες δεν είδαμε στο Facebook αυτές τις μέρες για κατοικίδια και βόλτες, για τρελαμένους γονείς και δασκάλους; Πόσα αστεία memes και βιντεάκια; Τα παιδιά με δυσκολίες στην επικοινωνία και την γλώσσα συχνά έχουν δυσκολίες και στην αντίληψη του χιούμορ κι αυτή είναι μια καλή στιγμή και ευκαιρία να δουλέψουμε τις δυσκολίες αυτές. Μπορούμε να διαλέξουμε φωτογραφίες ή βίντεο, ανάλογα και με την ηλικία του παιδιού, και να συζητήσουμε μαζί του πού είναι κρυμμένο το αστείο, γιατί είναι αστείο, πώς αλλιώς μπορούμε να πούμε κάτι, πώς μπορούμε να φτιάξουμε ένα παρόμοιο αστείο. Με τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούμε ακόμα να συζητήσουμε πώς λειτουργεί ένα αστείο, ποια είναι η χρησιμότητά του (ανακούφιση, μοίρασμα, σύνδεση).

Δημιουργούμε ευκαιρίες για λεξιλογική ανάπτυξη: Αν είδατε την καραντίνα ως ευκαιρία για να καθαρίσετε, να πετάξετε και να οργανώσετε το σπίτι σας…δεν είστε μόνοι. Ο μισός πλανήτης αυτήν την περίοδο αδειάζει ντουλάπες και αποθήκες! Οι εργασίες αυτές κρύβουν πολλές ευκαιρίες για ερωτήσεις που προάγουν την γλωσσική και λεξιλογική ανάπτυξη. Όσο οργανώνουμε και ξεκαθαρίζουμε, μπορούμε να βοηθάμε το παιδί να ομαδοποιεί και να ονοματίζει τα αντικείμενα που αποθηκεύονται μαζί ή να δουλεύουμε μαζί του τις βασικές ερωτήσεις (ποιος, πού, τι, πότε, γιατί), π.χ. ποια παιχνίδια σου θέλεις να κρατήσεις, ποια παιχνίδια να χαρίσουμε, πού φόρεσες αυτό το φουστανάκι, πότε κρατούσες αυτή την τσάντα, ποιος θα έπαιζε καλύτερα με αυτό το παιχνίδι, σε ποιον θέλεις να το χαρίσεις, γιατί κ.ο.κ.

Καλή επιτυχία, δύναμη και υπομονή! 

Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο δείτε και το άρθρο μας για τη Σημασία της Διατήρησης της Ρουτίνας κατά τη διάρκεια της καραντίνας, με πολλές πρακτικές ιδέες για την καθημερινότητα στην εποχή του κορωνοϊού.