Με μια ματιά:

• Η δυσλεξία είναι μια μαθησιακή δυσκολία που επηρεάζει μεταξύ άλλων την ικανότητά μας να διαβάζουμε και να γράφουμε, ακόμα και να καταλαβαίνουμε τι διαβάζουμε. Τα παιδιά που έχουν δυσλεξία είναι συχνά έξυπνα και εργατικά, αλλά δυσκολεύονται να συνδέσουν τα γράμματα που βλέπουν με τους ήχους που κάνουν αυτά τα γράμματα και γενικώς να αναγνωρίσουν και να επεξεργαστούν γραπτό υλικό.
• Υπολογίζεται ότι περίπου 5-10% του παγκόσμιου πληθυσμού παρουσιάζει συμπτώματα δυσλεξίας, όπως αργή ανάγνωση, αναγνωστικά λάθη κ.λπ. Ακόμα και ενήλικες μπορεί να έχουν αυτή τη μαθησιακή δυσκολία. Κάποιοι το εντοπίζουν εγκαίρως και λαμβάνουν την αντίστοιχη διάγνωση. Άλλοι δεν το συνειδητοποιούν μέχρι πολύ αργότερα στη ζωή τους.
• Υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τύποι δυσλεξίας. Ωστόσο το κοινό χαρακτηριστικό όλων είναι ο αργός ρυθμός ανάγνωσης (πιο αργός από το τυπικό για την κάθε ηλικία).
• Τα παιδιά με δυσλεξία συνήθως έχουν κανονική όραση και είναι το ίδιο έξυπνα με τα συνομήλικά τους παιδιά. Ωστόσο δυσκολεύονται περισσότερο στο σχολείο και τη μάθηση, γιατί τους χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να διαβάσουν. Η δυσκολία με την επεξεργασία των λέξεων μπορεί να επιφέρει και δυσκολία στην ορθογραφία, τη γραφή ακόμα και την ομιλία.

Πού οφείλεται η Δυσλεξία;

• Η συγκεκριμένη δυσκολία είναι γενετική, συνδέεται δηλαδή με τα γονίδιά μας, κάτι το οποίο εξηγεί και το γιατί η δυσλεξία συχνά απαντάται σε μέλη της ίδιας οικογένειας. Έτσι, αν κάποιος στην οικογένειά σας έχει/είχε δυσλεξία, έχετε αυξημένες πιθανότητες να έχετε κι εσείς. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι είναι μια νευρολογική διαταραχή που δεν συνδέεται με τη νοημοσύνη.
• Η διαταραχή προέρχεται από διαφορές που εντοπίζονται στα κέντρα του εγκεφάλου που επεξεργάζονται τη γλώσσα. Απεικονιστικές μελέτες σε ανθρώπους με δυσλεξία δείχνουν ότι αυτές οι περιοχές του εγκεφάλου που θα έπρεπε να ενεργοποιούνται όταν ένας άνθρωπος διαβάζει, δεν λειτουργούν σωστά σε άτομα με δυσλεξία.

• Όταν τα παιδιά αρχίζουν να μαθαίνουν να διαβάζουν, πρώτα πρώτα καταλαβαίνουν τι ήχο κάνει κάθε γράμμα. Για παράδειγμα, το “κ” κάνει τον ήχο “κου”, το “μ” κάνει τον ήχο “μου”. Έπειτα μαθαίνουν πώς να βάζουν στη σειρά αυτούς τους ήχους για να κάνουν λέξεις (π.χ. οι ήχοι “Μ-Η-Λ-Ο” στη σειρά φτιάχνουν τη λέξη “μήλο”). Τέλος, πρέπει να καταλάβουν τι σημαίνει η λέξη (το “μήλο” είναι ένα φρούτο). Για τα παιδιά με δυσλεξία, το μυαλό δυσκολεύεται πολύ να συνδέσει τα γράμματα με τους ήχους που κάνουν και ύστερα να ενώσει αυτούς τους ήχους σε λέξεις. Έτσι κάποιος με δυσλεξία, μπορεί τη λέξη “μήλο” να την διαβάζει ως “λήμο”. Εξαιτίας αυτών των ‘μπερδεμάτων’, η ανάγνωση καταλήγει να είναι αργή και κοπιώδης.

Ποια είναι τα συμπτώματα της Δυσλεξίας;

Τα βασικά συμπτώματα της δυσλεξίας στα παιδιά είναι:

• Δυσκολία να μάθει να διαβάζει
• Αργή κατάκτηση αναπτυξιακών οροσήμων (π.χ. μπουσούλημα, περπάτημα, πρώτες λέξεις)
• Αργή εξέλιξη στον προφορικό λόγο
• Στο σχολείο, τους χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να μάθουν τα γράμματα της αλφαβήτας και πώς προφέρονται
• Δυσκολεύονται να θυμηθούν τις μέρες της εβδομάδας, τους μήνες του χρόνου, τα χρώματα και αριθμητικούς πίνακες
• Δυσκολίες στον κινητικό συντονισμό (το παιδί μπορεί να δείχνει αδέξιο σε σχέση με τους συνομηλίκους, να δυσκολεύεται να πιάσει μπάλα, να παρουσιάζει δυσκολία στον οπτικοκινητικό συντονισμό ή άλλα δυσπραξικά στοιχεία)
• Μπερδεύει το Δεξιά-Αριστερά
• Μπορεί να αντιστρέφει γράμματα χωρίς να το καταλαβαίνει
• Δυσκολεύεται στην ορθογραφία, ξεχνά τελείως λέξεις που έμαθε καλά μόλις χτες
• Αν μια λέξη έχει πάνω από 2 συλλαβές, η φωνολογική επεξεργασία της γίνεται πολύ δύσκολη
• Δυσκολία στη συγκέντρωση της προσοχής. Πολλοί ενήλικες που έχουν δυσλεξία μας έχουν πει ότι αυτό συμβαίνει γιατί μετά από μερικά λεπτά που προσπαθούν απελπισμένα να διαβάσουν κουράζονται τόσο πολύ που τα παρατάνε. Ωστόσο είναι επίσης αλήθεια ότι, σε σχέση με τον μέσο πληθυσμό, περισσότερα παιδιά με δυσλεξία παρουσιάζουν και ΔΕΠ-Υ (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητα)
• Μπορεί όταν εκφράζει μια αλληλουχία ιδεών, να μην βγαίνει νόημα, να φαίνονται όλα ασύνδετα.

Τι κάνουμε αν νομίζουμε ότι το παιδί έχει Δυσλεξία;

• Αν ως γονιός ή εκπαιδευτικός υποψιάζεστε ότι το παιδί σας μπορεί να έχει δυσλεξία, είναι πολύ σημαντικό να ζητήσετε έγκαιρα επιστημονική βοήθεια.
• Η σωστή διάγνωση ανοίγει τον δρόμο για την σωστή υποστήριξη του παιδιού, ώστε η ζωή του να μην ορίζεται από τη δυσκολία του.
• Προγράμματα αποκατάστασης υλοποιούνται από εξειδικευμένα κέντρα ειδικών θεραπειών, όπως το Λογοδίκτυο, και έχουν τη μορφή ατομικού και εξατομικευμένου προγράμματος.
• Τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας μας καλύπτουν τα προγράμματα αποκατάστασης, συνήθως κατά ένα μεγάλο μέρος.
• Επιπλέον, το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα παρέχει υποστηρικτικές υπηρεσίες σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, συχνά με τη μορφή συμμετοχής του παιδιού σε ένα ομαδικό Τμήμα Ένταξης, μέσα στο ίδιο το σχολείο που φοιτά, όπου θα υποστηρίζεται στους τομείς όπου δυσκολεύεται.
• Ένας συνδυασμός υποστήριξης από ιδιωτικό θεραπευτικό πλαίσιο και το σχολείο είναι ιδιαίτερα επωφελής εφόσον υπάρχει καλή επικοινωνία μεταξύ των δύο δομών.

Τι πρόγνωση έχει ένα άτομο με Δυσλεξία;

• Η δυσλεξία και η εξέλιξή της μπορεί να είναι διαφορετική για κάθε άνθρωπο.
• Κάποιοι έχουν ήπια δυσλεξία και τελικά καταφέρνουν να μάθουν να τη διαχειρίζονται. Άλλοι δυσκολεύονται περισσότερο να την ξεπεράσουν.
• Αν και η πρόγνωση σχετίζεται με την σοβαρότητα του συγκεκριμένου τύπου δυσλεξίας που έχει ένα παιδί, ωστόσο η πλειοψηφία των ατόμων με δυσλεξία ζουν μια απόλυτα φυσιολογική και παραγωγική ζωή.

Θεραπεία

Προς το παρόν δεν υπάρχει τρόπος να διορθωθεί η πηγή του προβλήματος της δυσλεξίας σε επίπεδο εγκεφάλου, αν και γίνονται διαρκώς έρευνες και η επιστήμη μπορεί να μας εκπλήξει σύντομα. Προς το παρόν όμως, μέσα από το πρόγραμμα αποκατάστασης το παιδί μαθαίνει στρατηγικές που το βοηθούν να αντιμετωπίσει το πρόβλημα και να μειώσει τον αρνητικό αντίκτυπο. Ενδεικτικά:

• Γίνεται χρήση όλων των αισθήσεων του παιδιού για να βοηθηθεί στην ανάγνωση (όπως αφή, όραση, ακοή).
• Του παρέχουμε ψυχολογική στήριξη και συμβουλευτική προκειμένου να μειώσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της δυσλεξίας στην αυτοπεποίθησή του.
• Προσαρμόζουμε τη θεραπεία διαρκώς για να καλύπτει τις συγκεκριμένες ανάγκες και δυσκολίες του κάθε στιγμή.